Molendijk: hoe de kaaien langs het Kanaal in Molenbeek een levendige promenade kunnen worden

DONDERDAG 22 MEI 2025

22 mei 2025

Saliha Raïss, schepen van Mobiliteit en Openbare Werken in Molenbeek, stelde vandaag de visie van de gemeente voor om de Henegouwen- en Koolmijnkaai te transformeren tot een aangename publieke ruimte op maat van mensen.

De gemeente Molenbeek wil van de kaaien een echte ontmoetingsplek maken. Tijdens een persmoment aan de Henegouwenkaai lichtte schepen Saliha Raïss het project toe, dat de naam Molendijk kreeg. Net zoals de dijken in populaire badplaatsen, kunnen ook deze kaaien uitgroeien tot een trekpleister voor Brusselaars en bezoekers.

De huidige situatie – waarin de kaaien grotendeels autoluw zijn – biedt een unieke kans om een toekomstvisie te ontwikkelen voor de volledige zone. In dat kader wil de gemeente ook nadenken over de inrichting van de bruggen over het kanaal, evenals de aanpalende pleinen en straten. Zo wordt Molendijk niet alleen een heraanlegproject van de publieke ruimte langs het kanaal, maar ook een verbindend traject tussen buurten en mensen aan beide zijden van het water.

De gemeente definieerde alvast een aantal essentiële doelstellingen en elementen voor het welslagen van dit project en nodigde alle betrokken actoren uit voor overleg.

“In binnen- en buitenland brengen dijken en promenades langs het water mensen samen. Ze wandelen of fietsen er, drinken een ijsje op een terras, of laten hun kinderen ravotten in alle veiligheid. Dit stuk van Molenbeek snakt al jaren naar kwalitatieve publieke ruimte. We moeten de versterkingswerken aan de kaaimuren aangrijpen om de straat te herinrichten naar het idee van een dijk aan het water: een plek die de levenskwaliteit van de Molenbekenaren verhoogt.”
Saliha Raïss, schepen van Mobiliteit en Openbare Werken in Molenbeek

De Kaaien: een levendige as en zachte mobiliteitsroute

Langs het Brusselse Kanaal bruist het van de vernieuwing. Wat ooit een grauwe industriezone was aan de Ninoofsepoort, is intussen omgevormd tot een levendig stadspark. Aan de Becokaai is recent een nieuw park geopend, en aan de overkant krijgt cultuurcentrum Kanal stilaan vorm in de voormalige Citroëngarage. Ook het Saincteletteplein ondergaat een metamorfose tot een groene ontmoetingsplek, met meer ruimte voor voetgangers en fietsers. In de zomer van 2024 werd bovendien een stedenbouwkundige vergunning afgeleverd voor de heraanleg van het Maximiliaanpark, waar de Zenne opnieuw opengelegd zal worden.

Tussen al die ontwikkelingen blijven de Henegouwenkaai en de Koolmijnkaai voorlopig achter – ze vormen de ontbrekende schakel in deze stadsvernieuwing. De gemeente Molenbeek wil die leemte invullen en grijpt de noodzakelijke werken aan de kaaimuren aan als kans om ook deze kanaalzone grondig te hertekenen, met ruimte voor nieuwe stedelijke functies en ontmoeting.

Essentiële doelstellingen en elementen

1. Kwalitatieve promenade op maat van mensen

De heraanleg moet doordacht zijn, met hoogwaardige materialen en goed ontworpen straatmeubilair zoals banken, verlichting, speeltuigen en vuilnisbakken. De gemeente vraagt aan Brussel Mobiliteit om op korte termijn ook een tijdelijke inrichting te voorzien, zodat bewoners de plek nu al kunnen gebruiken. Inspiratie werd gehaald uit Parijs, waar de tijdelijke heraanleg van een Seine-oever uitgroeide tot het succesvolle Parc Rives-de-Seine.
Molendijk heeft het potentieel om in het kader van Molenbeeks kandidatuur voor Brussels2030 (Europese Culturele Hoofdstad) uit te groeien tot een nieuwe blikvanger van Brussel en een fiere toegangspoort tot de gemeente.

2. Mobiliteitsstudie voor gemotoriseerd verkeer

Een mobiliteitsstudie moet de noden van bewoners, handelaars en bezoekers in kaart brengen. De bereikbaarheid van garages, leveringszones en handelszaken moet gegarandeerd blijven. Molenbeek stelt onder andere voor om:

de rijrichting tussen de Ninoofse Poort en de Vlaamse Poort om te keren,
de Vlaamse Poort te vereenvoudigen,
en het gebruik van slimme ANPR-camera’s te onderzoeken.

3. Fietsinfrastructuur op Scandinavisch niveau

Met gemiddeld 175 fietsers per uur is de Koolmijnkaai een van de drukste fietspunten van Brussel. Toch is het huidige fietspad te smal en gedeeld met voetgangers. De heraanleg moet:

veilige fietsinfrastructuur voorzien,
voldoende fietsparkeerplaatsen integreren,
en zorgen voor een veilige doorstroming voor álle gebruikers.

4. Parkeermogelijkheden voor bewoners

De gemeente wil samen met gewestelijke actoren:

structurele oplossingen vinden, o.a. voor de uitbating van de Brunfaut-parking,
deze toegankelijk maken aan bewonerstarief,
en extra laad- en loszones en kortparkeerplaatsen voorzien.

5. Extra troeven voor handelaars

Zoals op een zeedijk biedt Molendijk kansen voor handelaars: meer visibiliteit, terrassen, klantenfietsstallingen, enz. De gemeente wil samen met de handelaars dit potentieel in kaart brengen en benutten.

6. Bomen en struiken

Molendijk moet een groene schakel worden tussen het park aan de Ninoofse Poort en het nieuwe Maximiliaanpark.
Hoewel Brussel in 40 jaar 400 ha extra groen kreeg, is dat ongelijk verdeeld. In Molenbeek en de Vijfhoek is de nood aan extra bomen en struiken bijzonder hoog. Deze heraanleg biedt een unieke kans om daarin verandering te brengen.

7. Integratie van omliggende straten, pleinen en bruggen

De visie van de gemeente reikt verder dan de kaaien zelf.
De brug aan de De Witte de Haelenstraat, het kruispunt aan de Vlaamse Poort en omliggende straten maken integraal deel uit van het project. Door deze breder te bekijken kan Molendijk echt een verbindend stadsproject worden.